Lịch sử AI: Các cột mốc đánh dấu sự phát triển

Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trải qua một hành trình dài với nhiều cột mốc đột phá. Từ ý tưởng sơ khai của các nhà khoa học đến các ứng dụng thực tiễn. Sự phát triển của AI đang ngày càng thay đổi cách con người sống và làm việc. Cùng khám phá các giai đoạn lịch sử AI và hiểu rõ hơn về tầm ảnh hưởng của công nghệ này với con người. 

Trí tuệ nhân tạo là gì? 

Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực thuộc khoa học máy tính, tập trung vào việc phát triển các hệ thống có khả năng mô phỏng trí thông minh và giải quyết vấn đề như con người. AI đạt được điều này bằng cách thu thập và xử lý lượng lớn dữ liệu, đồng thời học hỏi từ các kinh nghiệm trong quá khứ để tối ưu hóa và cải thiện hiệu suất trong tương lai. Khác với chương trình máy tính thông thường vốn cần con người can thiệp để sửa lỗi và nâng cấp, AI có thể tự điều chỉnh và hoàn thiện quy trình của mình.

>> Xem chi tiết: Tìm hiểu ngay trí tuệ nhân tạo AI là gì?

AI là gì?

Lịch sử AI – Các cột mốc đánh dấu sự phát triển

Nhiều người lầm tưởng rằng AI là bước phát triển gần đây trong công nghệ. Nhưng trong thực tế, AI đã bắt đầu từ những năm 1900. Khái niệm về “cỗ máy biết suy nghĩ” đã xuất hiện từ thời Hy Lạp cổ đại. Tuy nhiên, sự ra đời của máy tính điện tử đã đặt nền móng cho các cột mốc quan trọng trong sự phát triển của AI, như:

1950: Alan Turing công bố bài báo Máy tính và Trí thông minh. Trong đó, ông đề xuất câu hỏi: “Máy móc có thể suy nghĩ không?” và đưa ra bài kiểm tra Turing, dùng để xác định khả năng trí tuệ của máy tính thông qua giao tiếp ngôn ngữ tự nhiên.

1956: John McCarthy tổ chức hội nghị AI đầu tiên tại Đại học Dartmouth và đặt ra thuật ngữ “trí tuệ nhân tạo”. Cùng năm, Allen Newell, JC Shaw và Herbert Simon cho ra đời Logic Theorist, chương trình AI đầu tiên.

1967: Frank Rosenblatt chế tạo Perceptron Mark 1, máy tính đầu tiên sử dụng mạng nơ-ron có khả năng “học hỏi” thông qua thử nghiệm và sai sót. Tuy nhiên, trong năm tiếp theo, Marvin Minsky và Seymour Papert xuất bản cuốn Perceptrons, đưa ra nhiều nhận định tiêu cực, làm chậm lại sự phát triển mạng nơ-ron trong nhiều năm.

Chiếc máy tính đầu tiên sử dụng mạng nơ-ron có khả năng học hỏi

1980: Công nghệ mạng nơ-ron nhân tạo có bước đột phá mới nhờ thuật toán lan truyền ngược (backpropagation), cho phép các hệ thống AI tự đào tạo và học hỏi hiệu quả hơn.

1995: Stuart Russell và Peter Norvig xuất bản giáo trình Artificial Intelligence: A Modern Approach, nghiên cứu sâu về các hệ thống AI lý trí, tư duy và hành động hiệu quả.

1997: Máy tính Deep Blue của IBM đánh bại đại kiện tướng cờ vua Garry Kasparov, đánh dấu bước tiến lớn của AI trong lĩnh vực xử lý các tác vụ phức tạp.

2004: John McCarthy công bố bài viết Trí tuệ nhân tạo là gì?, đưa ra định nghĩa tiêu biểu về AI. Đây cũng là thời điểm mà dữ liệu lớn (big data) và điện toán đám mây bắt đầu phát triển mạnh mẽ.

2011: Siêu máy tính IBM Watson chiến thắng hai nhà vô địch Ken Jennings và Brad Rutter tại Jeopardy!, cho thấy tiềm năng vượt trội của AI trong xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP).

2015: Siêu máy tính Minwa của Baidu, sử dụng mạng nơ-ron sâu (deep neural network), vượt qua độ chính xác trung bình của con người trong việc nhận dạng và phân loại hình ảnh.

2016: AlphaGo của DeepMind, hỗ trợ bởi mạng nơ-ron sâu, ghi dấu ấn lịch sử bằng cách đánh bại Lee Sedol – kỳ thủ cờ vây hàng đầu thế giới. Google sau đó mua lại DeepMind, mở ra kỷ nguyên AI mạnh mẽ hơn.

2022: Các mô hình ngôn ngữ lớn (Large Language Models – LMs), điển hình là ChatGPT của OpenAI, đã thay đổi diện mạo AI toàn cầu. Các phương pháp AI tạo sinh (generative AI) cho phép mô hình học sâu tạo ra văn bản, hình ảnh và các nội dung khác với hiệu suất vượt trội.

Open AI ra đời làm thay đổi hoàn toàn diện mạo AI toàn cầu

2024: AI tiếp tục phát triển qua các xu hướng đa phương thức, kết hợp nhận dạng giọng nói (NLP) và hình ảnh (thị giác máy tính), tạo nên trải nghiệm ngày càng phong phú. Đồng thời, các mô hình nhỏ hơn được tối ưu hóa để cân bằng hiệu suất và chi phí, đem lại ứng dụng AI hiệu quả hơn trong nhiều lĩnh vực.

Sự phát triển này đã và đang thay đổi cách con người tiếp cận công nghệ, mở ra một kỷ nguyên mới đầy tiềm năng và thách thức.

Tương lai của trí tuệ nhân tạo sẽ ra sao? 

Tương lai của trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong những chủ đề nóng nhất hiện nay. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia hàng đầu đã thảo luận về tiềm năng của AI. Trong tương lai, chúng ta có thể kỳ vọng AI được ứng dụng rộng rãi trong nhiều mặt của cuộc sống. Tương lai của AI không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là vấn đề con người sống cùng AI như thế nào. Nếu định hướng đúng, AI sẽ là công cụ mạnh mẽ giúp nhân loại phát triển vượt bậc. 

Kết luận 

Lịch sử AI đã trải qua nhiều cột mốc quan trọng, từ những lý thuyết đầu tiên đề xuất mạng nơ-ron nhân tạo đến các hệ thống AI tiên tiến ngày nay có khả năng học tập, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp. Qua từng giai đoạn thăng trầm, AI không chỉ định hình lại lĩnh vực khoa học máy tính mà còn tác động sâu rộng đến mọi mặt cuộc sống, mở ra nhiều cơ hội và thách thức mới cho tương lai.